Historia szkoły

Gniew ma długie tradycje związane ze szkolnictwem. Już od XIV wieku istniała przy kościele szkoła parafialna. 22 jej uczniów w XIV i XV wieku studiowało w Krakowie, Erfurcie, Lipsku, Pradze i Wiedniu. Od 1670 roku, gdy założona została szkoła ewangelicka, aż po XIX wiek istniały obok siebie dwie szkoły: katolicka i ewangelicka. O wysokim poziomie niech świadczy to, że w latach 1580 – 1795 czterdziestu gniewian uczęszczało do uznanego Europie Gimnazjum Gdańskiego.

W roku 1702 w Gniewie pobierał nauki 13-letni Gotfryd Lengnich, późniejszy wybitny profesor prawa i historii, którego rodzice przysłali z Gdańska, by lepiej poznał język polski.
Najważniejsze zmiany w tutejszej szkole nastąpiły w roku 1873 pod zarządem rektora Hoffmanna. Obydwie, dotychczas rozdzielone szkoły zostały połączone w jedną zbiorczą . Połączenie to miało służyć celom germanizacyjnym .
W nocy z 7/8 kwietnia 1883 roku spalił się budynek szkoły przy ulicy Marienburgerstrasse ( dziś Sobieskiego). Nauka została przeniesiona do czterech prywatnych budynków, a na podstawie zarządzenia rządu królewskiego z planu nauczania całkowicie wykreślono naukę języków obcych.
17 maja 1883 roku, kiedy Gniew znajdował się jeszcze pod zaborem pruskim, Rada Miejska podjęła decyzję o wybudowaniu nowej szkoły, która miała znajdować się przy ulicy Gdańskiej. Uroczyste jej otwarcie nastąpiło po poświęceniu, którego dokonał ks. proboszcz Benon Kursikowski w dniu 25 września 1884 roku. Budowa szkoły kosztowała 62,216marek. Naukę w nowym gmachu rozpoczęto 29 września 1884 roku w zasadniczo zmienionej formie: szkoła obywatelska, która do tej pory była 5- stopniowa, została zmieniona na 6-stopniową. W roku 1892 pensje nauczycieli zostały poddane nowej regulacji. Przez to najniższa pensja wynosiła 820 marek, a maksymalna 2000 marek, oprócz tego były dodatki funkcyjne, dla nauczycieli głównych w wysokości 100 marek rocznie.

Przez cały okres pod zaborami obchodziła szkoła uroczystości rocznicy najpierw króla pruskiego, a po zjednoczeniu Niemiec cesarza ( imieniny, urodziny, rocznice śmierci czy zwycięskich bitew). Są zapiski w kronice dotyczące również bardzo uroczystych obchodów 600-lecia istnienia miasta 26,27.09.1897 roku.
Ciekawostką może być również fakt, że 1 kwietnia 1909 roku, kierując się troską o stan zdrowia uczniów zatrudniono w szkole lekarza.
Dla przykładu w roku szkolnym 1908/1909 uczęszczało do szkoły 606 uczniów. Dzieci były podzielone na klasy żeńskie i męskie, a bodajże najliczniejsza klasa połączona V i VI liczyła 70 uczennic. Oprócz tego kroniki szkolne zawierają wszystkie informacje związane z życiem nauczycieli (choroby, urlopy, śluby, śmierć).
Co roku odbywały się nazywane wówczas rewizjami (wizytacje) powiatowych inspektorów szkoły.
W czasie I wojny światowej , kiedy brakowało rąk do pracy, szczególnie przy żniwach wakacje dla uczniów były przedłużone , żeby dzieci mogły pomagać rodzicom. Po odzyskaniu niepodległości ,szkoła rozpoczęła swoją działalność od lutego 1920 roku, jako szkoła sześcioklasowa. Obok normalnych zajęć, już w języku polskim, szkoła roztoczyła opiekę nad 100 dziećmi – sierotami wojennymi, umieszczonymi w budynkach administracyjnych zamku.
Od odzyskania niepodległości, obchodzono bardzo uroczyście w szkole, co roku rocznice : wkroczenia wojska polskiego do Gniewu 27.01.1920 roku, rocznicę powstań śląskich, oraz bardzo uroczyście rocznicę konstytucji 3.05.1791 roku. Wszystkie te uroczystości powiązane były z nabożeństwami kościelnymi. Kronika zawiera również dokładny opis pożaru zamku pokrzyżackiego.
We wrześniu 1922 roku w szkole w Gniewie została utworzona klasa VII. 22.10.1929 roku nadano szkole imię „ Jana III Sobieskiego”, odbyło się to z okazji 300- rocznicy urodzin króla. Pełna nazwa szkoły to „Siedmioklasowa Publiczna Szkoła Powszechna imienia Jana II Sobieskiego”.
Lata międzywojenne to dla naszej szkoły trudne lata, brakowało wykształconej kadry i pomocy dydaktycznych. W roku 1933 na placu przed szkołą , stanął pomnik króla Sobieskiego, jego odsłonięcie nastąpiło z okazji 250 rocznicy zwycięskiej bitwy pod Wiedniem, a został ufundowany przez społeczeństwo Gniewa i okolic. Był to pierwszy pomnik Sobieskiego na Pomorzu. Uroczystość poświęcenia odbyła się w niedzielę 17.09.1933 roku, obecny był w Gniewie biskup Wojciech Okoniewski, który koncelebrował mszę świętą. Ciekawostka – w 1934 roku, w listopadzie nasze boisko szkolne zostało rozszerzone i zniwelowane, pracowało przy tym około 60 bezrobotnych, utworzono również szkolny ogródek, w którym pracowali uczniowie z nauczycielem przyrody. W czasie przerwy zimowej w 1939roku szkole zainstalowano radio, miało ono służyć do słuchania przemówień.
W 1939 roku wybucha II wojna światowa . Niemcy wkroczyli do Gniewu 3.09.1939 roku, pomnik zniszczyli 15.09 1939 roku, a puszkę z dokumentami zabrał obywatel niemiecki Szulc. Napis najpierw zamalowano, a potem zamurowano. Przez cały miesiąc szkoła była nieczynna. Okupant wydał polecenie aby wszyscy nauczyciele zgłosili się do rejestracji co miało zdecydować o ich pobycie i pracy. Polaków na posady nie przyjęto. Aresztowanego kierownika szkoły i kilku nauczycieli Niemcy zamordowali. Pozostałych nauczycieli przeciągu 10 dni przesiedlono do Reisenburga, względnie wysiedlono do Generalnej Guberni. Szkołę uruchomiono w październiku w 1939roku. Uczęszczały do niej dzieci niemieckie i polskie, te ostatnie uczyły się w osobnych klasach. Po wojnie, już od kwietnia 1945 roku, szkoła wznowiła swoja działalność. Pierwszymi kierownikami byli: Franciszek Maciejewski, Franciszek Płatek i Karol Brzeziński. Budynek szkolny w wyniku działań wojennych został uszkodzony. Na 12 sal lekcyjnych tylko 5 nadawało się do użytkowania, pozostałe były bez szyb, drzwi, a ściany były poszczerbione przez pociski. Dach cały podziurawiony, brakowało też drzwi wejściowych od boiska. W październiku i listopadzie najważniejsze remonty zostały przeprowadzone.
W roku szkolnym 1945/46 naukę pobierało 576 uczniów. Wraz z przejęciem władzy przez komunistów można zauważyć zmiany w obchodach uroczystości szkolnych. Nie obchodzono już rocznicy Konstytucji 3 maja, oraz rocznic powstań narodowych, natomiast w kalendarzu pojawiła data rewolucji październikowej i oczywiście 1 maja. Z rokiem szkolnym 1955/56 powstaje druga szkoła podstawowa nr 2 w gmachu dawnego liceum ogólnokształcącego, a w naszej szkole mieści się również Szkoła dla Pracujących. Ciekawostka – w 1961 roku Prezydium Miejskiej Rady we wszystkich klasach stawia piece kaflowe i nowy siatkowy plot wokół boiska – koszt 35 tysięcy zł. Również w tym roku sejm PRL uchwalił ustawę o rozwoju systemu oświaty wychowania, na mocy której nauka w szkołach podstawowych przedłużona została do ośmiu lat. 17 czerwca 1967 roku odbyło się zakończenie roku szkolnego dla pierwszego rocznika klas ósmych.
W 1973 roku utworzono Zbiorczą Szkołę Gminną w Gniewie, włączając do niej również Szkołę Podstawową nr 2. W naszej szkole znajdowały się klasy od VI-VIII, a w dawnej „2” klasy I-V. Do zbiorczej szkoły włączono również wsie: Brody Pomorskie, Gniewskie Młyny, Ciepłe, Nicponię , Szprudowo, Cierzpice, Gogolewo, Kursztyn. Szkole Zbiorczej podporządkowano również szkoły filialne w Gronowie, Tymawie, Piasecznie, Piaseckim Polu. W tym czasie klasy są bardzo liczne, wszystkie prawie mają ponad 30 uczniów, a niektóre dochodzą nawet do 40.
Z początkiem roku szkolnego 1975 otwarto w naszej szkole Izbę Pamięci Narodowej, jednak w związku z trudnościami lokalowymi w roku 1997 Rada Pedagogiczna podjęła decyzję o przekazaniu eksponatów do Izby Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, którego filia znajduje się na zamku pokrzyżackim w Gniewie.
Ważny w historii naszej szkoły był rok 1975/1976, prawie cały poświęcony uroczystościom wręczenia nam sztandaru z imieniem Naszego Patrona, ufundowanego przez społeczeństwo miasta, co nastąpiło 5.06.1976 roku.
W dniu 1.09.1978 roku ponownie powstała Szkoła podstawowa nr 2, jako samodzielna placówka, natomiast 17.09.1979 roku w ramach obchodów 750-lecia Ziemi Gniewskiej wróciło popiersie króla Sobieskiego przed naszą szkołę.
28.09.1994 roku nastąpiła wymiana sztandaru na nowy. Przez kilkanaście lat użytkowania, jego wygląd się zmienił, barwy materiału zmatowiały, a napis na nim Zbiorcza Szkoła Gminna przestał być aktualny. Nowy sztandar został poświęcony, a pierwszaki złożyły ślubowanie już na niego.
W 1999 roku, w wyniku reformy edukacji staliśmy się sześcioklasową Szkołą Podstawową, żegnającą w 2000 roku ostatnich absolwentów klas ósmych.
Niewątpliwie czujemy sentyment do naszej „staruszki szkoły”, tym bardziej, że wielu z nas było również jej uczniami. Jednak z wielką niecierpliwością czekamy na możliwość nauki w nowej szkole. I oby nam to było dane jak najszybciej.